Sầu đâu? Không đắng !
Thời gian: 29/02/2016 22:28:57| SẦU ĐÂU? KHÔNG ĐẮNG! |
| (29-02-2016) |
|
Nắng tháng giêng roi rói trên mái nhà, mấy con cá lóc rộp da khô khốc...Hôm trước thằng ba đi cắm câu, được mớ cá lóc cũng bộn bộn, nó nói với ngoại:
- Ngoại ơi mần cá lóc làm khô, đợi chế hai về trộn gỏi sầu đâu ăn nghen ngoại!
Ngoài hè, hai cây sầu đâu đang đơm bông trắng xóa, tôi biết lòng ngoại chùng chình nhớ quê!
Hương vị gỏi sầu đâu nhắc chúng tôi về tuổi thơ bên ngoại, bóng cây sầu đâu già lại nhắc ngoại nhớ quê hương. Quê ngoại tận miệt Châu Đốc - An Giang, ngoại theo chồng về Kiên Giang sinh sống, thời đó mới tiếp thu hà nên cuộc sống còn khổ cực lắm. Trên thẻo đất cạnh con sông nhỏ, có một căn nhà nhỏ, đôi vợ chồng trẻ có một đứa con gái nhỏ (mẹ tôi) và bên hè có hai cây sầu đâu nhỏ. Người ta nói sầu đâu mà trồng ở đất này sẽ không tốt đâu, ăn cũng không ngon nữa. Ông ngoại vẫn cãi lại tự nhiên, chăm sóc cho hai cây sầu đâu lớn lên, xanh tốt chỉ để bà ngoại đỡ nhớ quê nhà.
Chúng tôi lớn lên và quen dần với cái vị đắng ấy, nó làm cho người ta xao xuyến mỗi khi chực thèm rồi tốc hành cuốn gói về quê vì nhớ. Không biết hai cây sầu đâu này bao nhiêu tuổi, chỉ biết hồi chúng tôi còn nhỏ xíu, ngoại ngồi bắt chí (con cháy) cho hai chị em dưới gốc sầu đâu, mẹ thổi bếp lửa nấu bữa cơm đạm bạc, khói lam chiều quyện trên đọt chuối non.
Ngoại trồng vậy chứ bình thường nhà tôi ít ăn sầu đâu lắm, chỉ có mấy dịp đám giỗ đám quải gia đình sum họp ngoại mới làm cái món gỏi lá sầu đâu. Tháng giêng tháng hai bông sầu đâu nở rộ, từng chùm chi chít trắng xóa, từng cánh từng cánh rơi lao xao, vương lên tóc ngoại...bỗng nó nhạt màu.
Thằng ba leo lên cây, nào lá nào bông hái đầy một rổ. Những đọt sầu đâu non mơn mởn màu đỏ y như màu đọt xoài non vậy mà nó đắng, bông nhìn đẹp vậy mà còn đắng hơn cả lá, đắng thấy mồ...
- Bây học hành sao rồi con? Nhìn bây óm nhom ngoại xót quá hà.
- Con thèm gỏi sầu đâu của ngoại nên bỏ ăn mấy bữa nay đó ngoại.
- Bây xạo thầy chạy hà.
Lá sầu đâu rửa sạch, ngoại đem trưng sơ bằng nước cơm sôi cho bớt đắng, lựa dưa leo trái non thiệt non rồi bào thành từng miếng mỏng. Khô cá lóc ba nắng nướng lên rồi xé nhỏ, luộc thịt ba chỉ rồi lạng từng miếng vừa ăn. Ngoại sai tôi dằm me rồi cho thêm một ít đường, ít bột ngọt thêm chút xíu nước mắm cho nó đậm đà rồi trộn tất cả vào nhau cho thấm. Chỉ có thứ nước mắm me này mới làm cho gỏi sầu đâu ngon bá cháy thôi. Thằng ba ra vườn hái vô một nắm rau răm, ngoại trộn vào nữa là xong món gỏi.
Mâm cơm chiều đạm bạc, cả gia đình quay quần bên nhau, có mấy lúc như vầy đâu. Hén sầu đâu!
- Bữa nay bây về, ngoại làm mồi bén cho ăn hen con (ông ngoại chọc tôi)
- Để con đi khui chai rượu nho mới mua cho ngoại với thằng ba nhâm nhi nghen.
- Bày đặt làm chi nho với nhãn con để dành tiền lo học, mà gỏi sầu đâu uống với rượu đế mới đúng bộ chứ con.
Gỏi sầu đâu có mùi đặc trưng lắm, ai không quen ngửi vô thấy khó chịu liền, ngay cả cái mùi nghe qua cũng đắng, đắng tới mật xanh nên chị em tôi chỉ ăn được khô với thịt. Sầu đâu đắng lắm, cái vị đắng không lẫn với bất cứ một loại rau nào, đắng hơn dây cóc hồi nhỏ mẹ thoa lên đầu vú cho hai chị em thôi bú vậy. Cái vị đắng làm cho con người ta thấy nhớ, nhớ cái đắng đặc sánh nơi đầu lưỡi, một chút chua, cay, mặn và cuối cùng là hậu ngòn ngọt thấm vào cổ họng. Hồi mới ăn lần đầu, tôi chỉ biết nuốt cái ực cho nó qua cái đắng, chứ có kịp nhấn nhá coi cái vị ngọt cuối cùng như thế nào đâu, giờ thì tôi biết rồi...thì ra nó có ngọt. Mà vẫn đắng!
Vậy mà ngoại nói sầu đâu nhà mình không đắng như sầu đâu quê ngoại, mà cái ngọt cũng không thanh bằng. Ngoại nhớ rõ mồn một cái hương vị của quê hương, có lẽ chỉ có vùng đất An Giang mới làm con người ta nhớ hoài cái vị đắng, đắng của vùng núi đá cheo leo, nắng gió ngặt nghèo mà người An Giang thì cần lao, chịu khó. Y như cây sầu đâu bám núi, ngày ngày ra lá, đơm bông cho bà con nơi đây tăng thêm thu nhập và xứng danh đặc sản vùng Châu Giang, Bảy Núi.
Cũng thứ lá quê nghèo ngày xưa ngoại hái ra chợ bán phụ mẹ nuôi em. Tết năm nào ngoại cũng trộn gỏi sầu đâu mang lên mâm cơm cúng ông bà, bà cóc rầy: "Tết nhứt làm chi món này con?" Ngoại trả lời gọn hơ à: "Sầu ở đâu, chứ có sầu ở đây đâu má".
Rồi ngoại lấy chồng xa xứ, ông ngoại vì thương cái tánh hiền lành chịu thương chịu khó mà cũng vì thương cái vị đắng gỏi sầu đâu này nè...
Lớn lên tôi mới hiểu, có lẽ sầu đâu không quen Kiên Giang con nước ròng nước lớn, lạ đất Kiên Giang phèn mặn quanh năm, ọp ẹp sìn lầy, mà còn xa An Giang đường về mấy đỗi. Chỉ có ngoại là thân thuộc với nơi này từng lá rau con cá, một đời ngoại sống vì chồng, vì con rồi vì cháu. Cái ngày bà cóc mất, ngoại đi xe về trong đêm mà cũng không kịp nhìn bà lần cuối. Lúc thắt ngặt mà ngoại quên luôn đường về nhà mình mà hình như lâu lắm ngoại không về còn nơi này thì thay đổi lắm.
- Bà ơi, năm nay đám giỗ má tui với bà về nghen
- Tụi nhỏ đi học, nhà cửa đăng đăng đê đê, để tui làm mâm cơm cúng má ở đây, chắc má cũng không trách ông ơi!
Chiều chiều ngoại giăng võng ngoài gốc cây sầu đâu nằm nghe vọng cổ: "chồng gần không lấy đi lấy chồng xa, giờ đây nhớ mẹ thương cha còn đâu mà thong thả đi về nhà thăm...". Hai cây sầu đâu cũng lặng theo cơn gió chiều, buồn không thổi, mà hình như tụi nó thủ thỉ với nhau rằng: "Bà già nghe làm chi mà nghe miết cái bài vọng cổ buồn thúi ruột này hổng biết! Chắc bả nhớ nhà"...
Ngoài đồng người ta vừa cắt xong mấy mẫu lúa, mùi rơm mùi rạ còn mới tinh, cái mùi chỉ có ở quê mình. Hồi xưa cắt lúa xong người ta mang đi suốt, chứ đâu có xài máy gặt đập liên hợp như bây giờ, thành ra rơm chất thành đống đống, hai chị em chơi cắt cớ, leo tuốt lên ngọn rơm rồi phóng xuống. Chiều về đứa nào đứa nấy hôi nắng khét nghẹt mà còn ngứa rôm mình mẩy, mẹ hái lá sầu đâu nấu nước tắm cho hai chị em, vậy mà cũng hết ngứa chứ ư...
Ngồi nhổ tóc bạc cho ngoại, chiều quê yên ả, mùi bông sầu đâu thơm nhẹ mà chẳng vương sầu
- Ngoại ơi mai con lên cần Thơ rồi, rảnh con về thăm ngoại liền, ngoại để dành khô con về trộn gỏi con ăn nữa nghen
- Xạo quá đi ông ơi, chê đắng mà đòi ăn hoài
Thiệt tình là sầu đâu đắng lắm, đắng ác đạn cu li vậy mà lần nào ngoại cũng chắc lưỡi: "Sao nó vẫn không đắng vậy cà..."
Mai mốt lấy chồng xa, chắc tôi nhớ lắm, nhớ ngoại già vò võ trên bến sông quê, nhớ hai cây sầu đâu theo ngoại về làm dâu xa xứ, nhớ cái vị đắng của gỏi sầu đâu quê mình mà hình như nó không đắng chứ phải hôn ta? Chắc tôi không đem sầu đâu về nhà chồng như ngoại, để mỗi lúc nhớ nhà tôi sẽ chạy về thăm. Chắc tôi sẽ lại chạnh lòng khi nghe ai đó hát bài:"Sầu đâu quê ngoại"
Mai mốt đây ngoại già trăm tuổi, sầu đâu hết đắng rồi con biết bắt đền ai?
(Đặng Phạm Thanh Vi -Cộng đồng Cần Thơ)
|